Şirketler hukuku, ticaret hukuku dalının bir parçası olarak, ticari faaliyetlerde bulunmak üzere kurulan şirketlerin kuruluşu, işleyişi, birleşmeleri, bölünmeleri, devri, tasfiyesi ve sona ermesi gibi konuları düzenleyen hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, şirketlerin yönetim ve denetim mekanizmalarını, ortakların hak ve yükümlülüklerini, sermaye yapısını ve şirket türlerini kapsar.
Şirketler Hukukunun Kapsamı
- Şirket Türleri:
- Anonim Şirket (A.Ş.): Pay sahiplerinin sermaye payları ile sorumlu olduğu, hisse senetleri çıkarabilen şirketler.
- Limited Şirket (LTD.ŞTİ.): Ortaklarının sermaye koyma borcu dışında şirket borçlarından sorumlu olmadığı, daha küçük ölçekli işletmeler için yaygın olan şirket türü.
- Kollektif Şirket: Tüzel kişiliği olan, ortaklarının şirket borçlarından dolayı sınırsız sorumlu olduğu şirket türü.
- Komandit Şirket: Bir veya birkaç ortağın (komandite) sınırsız sorumlu, diğer ortakların (komanditer) ise sınırlı sorumlu olduğu şirket türü.
- Kooperatif: Ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle korumak ve sağlamak amacıyla kurulan şirket türü.
- Şirket Kuruluşu:
- Şirket sözleşmesinin hazırlanması ve noter huzurunda imzalanması.
- Ticaret siciline tescil ve ilan.
- Gerekli izin ve ruhsatların alınması.
- Şirketin Organları:
- Genel Kurul: Ortakların katıldığı, şirketin önemli kararlarının alındığı en üst karar organı.
- Yönetim Kurulu: Şirketin yönetim ve temsil yetkisini elinde bulunduran organ.
- Denetim Organları: Şirketin mali denetimini yapan iç ve dış denetçiler.
- Sermaye ve Finansman:
- Şirket sermayesinin belirlenmesi, artırılması veya azaltılması.
- Pay senetleri ve tahviller.
- Şirket Birleşmeleri ve Bölünmeleri:
- Şirketlerin birleşme, devralma, bölünme ve tür değiştirme işlemleri.
- Bu süreçlerin hukuki prosedürleri ve sonuçları.
- Tasfiye ve Sona Erme:
- Şirketin iflası, tasfiyesi ve feshi.
- Tasfiye sürecinde alacak ve borçların ödenmesi, kalan malvarlığının dağıtılması.
Şirketler Hukukunun Temel İlkeleri
- Sözleşme Serbestisi:
- Şirketlerin kuruluşunda ve faaliyetlerinde belirli hukuki sınırlar içinde özgürlük.
- İç ve Dış Denetim:
- Şirket faaliyetlerinin ve mali durumunun hem iç denetçiler hem de bağımsız dış denetçiler tarafından denetlenmesi.
- Pay Sahipliği Hakları:
- Pay sahiplerinin şirket yönetimine katılma, kar payı alma, bilgi edinme gibi hakları.
- Sorumluluk İlkesi:
- Şirket yöneticileri ve ortaklarının, şirketin borçlarından ve yükümlülüklerinden sorumluluğu.
Türkiye’de Şirketler Hukuku
Türkiye’de şirketler hukuku, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ile düzenlenmiştir. Bu kanun, şirketlerin kuruluşundan sona ermesine kadar geçen süreci detaylı olarak ele alır ve uluslararası standartlara uygun düzenlemeler içerir.
Şirket Kuruluş Süreci
- Şirket Sözleşmesi:
- Şirket türüne göre hazırlanması gereken ana sözleşme.
- Ticaret Siciline Tescil:
- Şirketin resmi olarak kurulması için gerekli olan kayıt işlemi.
- İzin ve Ruhsatlar:
- Faaliyet alanına göre alınması gereken izin ve ruhsatlar.
Şirket Organları ve Yönetim
- Genel Kurul: Şirketin en üst organı olup, olağan ve olağanüstü genel kurul toplantıları yaparak önemli kararlar alır.
- Yönetim Kurulu: Şirketi temsil eden ve yöneten organ olup, üyeleri genel kurul tarafından seçilir.
- Denetim Organları: Bağımsız denetçiler veya denetim komiteleri, şirketin mali tablolarını ve yönetim uygulamalarını denetler.
Şirketlerin Sona Ermesi
- İflas ve Tasfiye: Şirketin mali zorluklar nedeniyle iflas etmesi veya belirli sebeplerle tasfiye edilmesi durumunda yürütülen işlemler.
- Tasfiye Süreci: Şirketin malvarlığının nakde çevrilerek alacaklılara dağıtılması ve kalan varlıkların ortaklara paylaştırılması.
Şirketler Hukukunun Önemi
Şirketler hukuku, ticari hayatın düzenli ve güvenli bir şekilde işlemesini sağlar. Şirketlerin hukuka uygun olarak faaliyet göstermesi, ekonomik istikrar ve güven için kritik öneme sahiptir. Aynı zamanda, pay sahiplerinin haklarının korunması, şirketlerin sürdürülebilirliği ve ekonomik büyüme açısından da büyük önem taşır