Sigorta ve tazminat hukuku, sigorta sözleşmelerinden doğan hak ve yükümlülükleri, sigorta şirketlerinin faaliyetlerini ve tazminat taleplerini düzenleyen hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, sigortalıların ve sigorta şirketlerinin karşılıklı hak ve yükümlülüklerini belirler ve sigorta sözleşmelerinin nasıl yapılacağını, yürütüleceğini ve sona erdirileceğini kapsar. Ayrıca, sigorta poliçeleri kapsamında meydana gelen zararların nasıl tazmin edileceği konularını içerir.
Sigorta Hukuku
Sigorta hukuku, sigorta sözleşmeleri ve sigorta şirketlerinin faaliyetlerini düzenler. Sigorta, belirli bir prim karşılığında sigortalının maruz kalabileceği risklerin zararlarını teminat altına alır.
Sigorta Türleri
- Hayat Sigortaları:
- Sigortalının ölümü, maluliyeti veya belirli bir yaşa ulaşması durumunda ödeme yapılmasını sağlayan sigortalar.
- Sağlık Sigortaları:
- Sigortalının hastalık veya kaza sonucu ortaya çıkan sağlık giderlerini karşılayan sigortalar.
- Mal Sigortaları:
- Sigortalının malvarlığına gelebilecek zararları (yangın, hırsızlık, doğal afetler) teminat altına alan sigortalar.
- Sorumluluk Sigortaları:
- Sigortalının üçüncü kişilere verebileceği zararları teminat altına alan sigortalar (örneğin, trafik sigortası, işveren sorumluluk sigortası).
Sigorta Sözleşmesinin Unsurları
- Sigorta Ettiren ve Sigortacı:
- Sigorta ettiren, sigorta sözleşmesini yapan ve primi ödeyen kişidir.
- Sigortacı, sigorta teminatını sağlayan sigorta şirketidir.
- Sigorta Bedeli ve Prim:
- Sigorta bedeli, sigorta sözleşmesinde belirlenen ve riziko gerçekleştiğinde ödenecek tutardır.
- Prim, sigorta ettirenin sigortacıya ödediği ücrettir.
- Sigorta Poliçesi:
- Sigorta sözleşmesinin yazılı belgesidir. Sigorta şartlarını ve teminat kapsamını içerir.
- Riziko:
- Sigorta teminatı kapsamına giren ve gerçekleşmesi halinde sigortacının tazminat ödemesini gerektiren olay veya durumdur.
Sigorta Hukukunun İlkeleri
- İyi Niyet İlkesi:
- Sigorta sözleşmesinin kurulması ve yürütülmesinde tarafların dürüst ve iyi niyetli olması esastır.
- Teminat Kapsamı ve İstisnalar:
- Sigorta poliçesinde belirtilen teminat kapsamı ve istisnalar, sigortacının hangi durumlarda ödeme yapacağını belirler.
- Tazminat İlkesi:
- Sigorta teminatı kapsamında gerçekleşen zararların karşılanması esasına dayanır. Sigorta tazminatı, zarar kadar olmalı, fazla olmamalıdır.
- Halefiyet İlkesi:
- Sigortacı, tazminatı ödedikten sonra, sigortalının zarar veren üçüncü kişilere karşı sahip olduğu haklara halef olur.
Tazminat Hukuku
Tazminat hukuku, hukuka aykırı fiiller veya sözleşmeye aykırılıklar sonucu meydana gelen zararların giderilmesini düzenleyen hukuk dalıdır.
Tazminat Türleri
- Maddi Tazminat:
- Malvarlığında meydana gelen fiili zararların tazmini.
- Manevi Tazminat:
- Kişilik haklarına yapılan saldırılar sonucu duyulan manevi acı ve üzüntünün tazmini.
Tazminat Hukukunun Unsurları
- Zarar:
- Tazminat talebinin temel unsuru zarardır. Zarar, maddi veya manevi olabilir.
- Hukuka Aykırılık:
- Zararın, hukuka aykırı bir fiil veya sözleşmeye aykırı bir davranış sonucu meydana gelmiş olması gereklidir.
- Kusur:
- Zarar verenin kusurlu olması, tazminat talebi için genellikle aranır. Ancak bazı hallerde kusursuz sorumluluk esasları uygulanır.
- Nedensellik Bağı:
- Zarar ile fiil arasında doğrudan bir nedensellik bağı bulunmalıdır.
Tazminat Hukukunun İlkeleri
- Zararın Giderilmesi İlkesi:
- Tazminat, zararın tamamını karşılamalıdır, ne eksik ne de fazla olmalıdır.
- Hak ve Adalet İlkesi:
- Tazminatın belirlenmesinde hakkaniyet ve adalet gözetilmelidir.
- Kusur İlkesi:
- Tazminat taleplerinde, zarar verenin kusuru ve kastı dikkate alınır.
Türkiye’de Sigorta ve Tazminat Hukuku
Türkiye’de sigorta hukuku, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve ilgili diğer mevzuat ile düzenlenmiştir. Tazminat hukuku ise, genel hükümler olarak Türk Borçlar Kanunu kapsamında yer alır.
Sigorta Mevzuatı
- Sigortacılık Kanunu:
- Sigorta şirketlerinin kuruluşu, denetimi ve faaliyetlerini düzenler.
- Türk Ticaret Kanunu:
- Sigorta sözleşmelerine ilişkin hükümleri içerir.
- Özel Sigorta Mevzuatı:
- Zorunlu trafik sigortası, işveren sorumluluk sigortası gibi özel sigorta türlerine ilişkin düzenlemeler.
Tazminat Mevzuatı
- Türk Borçlar Kanunu:
- Tazminat taleplerine ilişkin genel hükümleri içerir.
- Türk Medeni Kanunu:
- Kişilik haklarına saldırı ve manevi tazminat taleplerini düzenler.
Sigorta ve Tazminat Hukukunun Önemi
Sigorta ve tazminat hukuku, bireylerin ve işletmelerin karşılaşabileceği mali risklere karşı koruma sağlar ve zararların adil bir şekilde tazmin edilmesini güvence altına alır. Bu hukuk dalı, ekonomik ve sosyal istikrarın korunmasına katkıda bulunur ve toplumun genel refahını artırır. Sigorta ve tazminat hukuku, hakların korunması ve adaletin sağlanması açısından kritik bir öneme sahiptir.