İş hukuku, işçi ile işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen ve iş hayatındaki hak ve yükümlülükleri belirleyen hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, işçi ve işverenin haklarını, iş sağlığı ve güvenliği, iş sözleşmeleri, çalışma koşulları, işten çıkarma ve iş güvencesi gibi konuları kapsamaktadır. İş hukuku, hem bireysel iş hukuku hem de toplu iş hukuku olmak üzere iki ana başlık altında incelenebilir:
1. Bireysel İş Hukuku
Bireysel iş hukuku, bireysel işçi ve işveren arasındaki ilişkilere odaklanır. Bu kapsamda ele alınan başlıca konular şunlardır:
- İş Sözleşmesi: İşçi ve işveren arasında yapılan ve çalışma koşullarını belirleyen sözleşmedir. İş sözleşmesinin türleri, yapılma şekli, geçerlilik koşulları ve feshi gibi konular iş hukuku kapsamında düzenlenir.
- Çalışma Süreleri: İşçinin günlük, haftalık ve yıllık çalışma süreleri, fazla mesai ve dinlenme süreleri gibi konular.
- Ücret: İşçiye ödenen maaş ve ücretlerin belirlenmesi, ödenme şekli ve zamanı, asgari ücret gibi konular.
- İş Sağlığı ve Güvenliği: İşçilerin sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamında çalışması için alınması gereken önlemler ve işverenin bu konudaki yükümlülükleri.
- İşten Çıkarma ve İş Güvencesi: İşçinin işten çıkarılması durumunda işverenin ve işçinin hak ve yükümlülükleri, kıdem ve ihbar tazminatları gibi konular.
2. Toplu İş Hukuku
Toplu iş hukuku ise, işçi ve işverenlerin toplu olarak bir araya geldikleri ve toplu sözleşmeler yoluyla haklarını ve çıkarlarını korudukları ilişkilere odaklanır. Bu kapsamda ele alınan başlıca konular şunlardır:
- Sendikalar: İşçi ve işverenlerin kurdukları sendikaların hakları, faaliyetleri ve sendika üyeliği.
- Toplu İş Sözleşmeleri: İşçi sendikaları ile işveren veya işveren sendikaları arasında yapılan ve toplu çalışma koşullarını belirleyen sözleşmeler.
- Grev ve Lokavt: İşçilerin toplu olarak iş bırakma eylemi (grev) ve işverenlerin işyerini kapatma eylemi (lokavt) ile ilgili düzenlemeler.